Γεωγραφικά και Ιστορικά Στοιχεία Μάλθης

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΜΑΛΘΗΣ

Το χωριό Μάλθη βρίσκεται στο ορεινό τμήμα της επαρχίας Τριφυλλίας του νομού Μεσσηνίας.Το όνομα του χωριού επί τουρκοκρατίας ,και έτσι όπως επεκράτησε μέχρι το 1927 οπότε άρχισαν οι ανασκαφές της αρχαίας Μάλθης, ήταν Μποντιάς και μέχρι το 1912 η κοινότητα μαζί με το γειτονικό χωριό Βυδίσοβα (σημερινή Δροσοπηγή) αποτελούσαν τμήμα της κοινότητας Αετού.Στη Μάλθη, στο νότιο άκρο του όρους Ραμοβούνι και 1,5 χλμ δυτικά του χωριού Βασιλικό, συναντάμε την αρχαία ακρόπολη μήκους 138 μ και πλάτους 82 μ. Το χωριό Μάλθη, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο,φέρει το όνομα της αρχαίας πόλης των Δωρίων.Η ακρόπολη βρίσκεται στο ΝΑ άκρο της κοιλάδας Σουλιμά και είχε θέα στον κάμπο.

Ο χώρος έγινε γνωστός χάρη στις συστηματικές ανασκαφές του Σουηδού αρχαιολόγου N. Valmin (1927 - 1934). Ο Valmin είχε υποστηρίξει ότι η Μάλθη ήταν το ομηρικό Δώριο (Ιλιάδα, Ραψωδία Β, 594). Υποστήριξε επίσης ότι ο οικισμός είχε κατοικηθεί στην ύστερη νεολιθική εποχή, στη συνέχεια σε δύο φάσεις στα τέλη της πρωτοελλαδικής (ΠΕ) εποχής και κατόπιν στη Μεσοελλαδική (ΜΕ) και Υστεροελλαδική (ΥΕ) - Μυκηναϊκή) εποχή. Ονόμασε λοιπόν τους διαδοχικούς οικισμούς Dorion I - II - III - IV - V.

Από τη συστηματική μελέτη της κεραμικής προέκυψε όμως ότι ο οικισμός αυτός είναι νεότερος απ' ό,τι αρχικά υπέθεσε ο Valmin: δημιουργήθηκε στην αρχή της Μεσοελλαδικής εποχής.

Σ' αυτήν την πρώτη του φάση ήταν ατείχιστος και τα οικοδομήματα είχαν αψιδωτό σχήμα. Ξεχωρίζει σ' αυτή τη φάση ένα μεγάλο (11,35 Χ 5,70 μ.) καμπυλόγραμμο, σχεδόν ωοειδές κτίσμα με δύο εισόδους στο νότιο τμήμα

Αργότερα, κατά την ώριμη ΜΕ ΙΙ εποχή απέκτησε οχυρωματικό περίβολο. Τότε εγκαταλείπονται τα αψιδωτά ή καμπυλόγραμμα κτίσματα και κτίζονται τετράπλευρα - ορθογώνια.

Ο περίβολος - τείχος χτίστηκε από ακατέργαστους ογκόλιθους, που είχαν τοποθετηθεί στην ανώμαλη βραχώδη περίμετρο του λόφου χωρίς προηγούμενη επίστρωση. Έχει τέσσερις ή πέντε στενές διόδους. Οι κύριες πύλες βρίσκονται στα βόρεια και νότια. Ένα μεγάλο τμήμα του τείχους δεν σώζεται: χρησιμοποιήθηκε σαν εκ νέου υλικό ή κατρακύλησε κάτω από το λόφο. Ό,τι έχει απομείνει ποικίλλει σε πάχος από 3,50 μ ως και 1,60 μ Σε μερικές σημεία δηλαδή το τείχος αποκτά μεγαλύτερο πάχος ή προεξέχει σχηματίζοντας αιχμηρές προβολές που μάλλον χρησιμοποιούνταν ως αμυντικοί εξώστες.

Εσωτερικά διατηρείται ένας ολόκληρος μικρός οικισμός με μια φυσική πηγή στην κορυφή του βράχου που θα αποτελούσε και τον αρχικό πόλο έλξης και με θέα μια γόνιμη κοιλάδα η οποία αποτελεί ακόμη το κύριο πέρασμα από την ανατολική στη δυτική Πελοπόννησο.

Είναι ένας φτωχός αλλά με μεγάλη έκταση οικισμός με αποθήκες και στάβλους που είναι προσκολλημένοι στην εσωτερική πλευρά του τείχους και εκατοντάδες μικρά δωμάτια τα οποία συνωστίζονται χωρίς σχέδιο όπου υπάρχει απότομη προεξοχή του βράχου. Διαμορφώνονται δύο αυτοτελή σύνολα οικοδομημάτων: ένα κεντρικό προς την κορυφή του λόφου, που αποτελούσε το διοικητικό κέντρο, και ένα περιφερειακό.

Ο αγροτικός χαρακτήρας της ακρόπολης είναι εμφανής Τα τείχη της δεν προστατεύουν τόσο θησαυρούς όσο κοπάδια και μια γη, η οποία είναι έτοιμη να δεχτεί νέους κατοίκους από τον Βορρά και την Ανατολή.

Το ΜΕ Νεκροταφείο

Το Μεσοελλαδικό «νεκροταφείο» περιλάμβανε κιβωτιόσχημους και λακκοειδείς τάφους και έναν ταφικό πίθο με σκελετό παιδιού, και μέσα και έξω από τα τείχη. Οι περισσότεροι από τους ΜΕ τάφους είχαν μία ταφή, υπήρχαν όμως και κάποιοι με περισσότερες. Σε έναν τάφο μάλιστα βρέθηκαν και τα ίχνη από το σάβανο του νεκρού.

Το χρονολογικό πρόβλημα

Η εκτίμηση του ανασκαφέα για κατοίκηση της Μάλθης από τους Νεολιθικούς χρόνους οφειλόταν σε δύο λόγους: (α) στην ανεύρεση ενός νεολιθικού μαρμάρινου ειδωλίου καθισμένης γυναίκας στεατοπυγικής μορφής, το οποίο μπορεί να προέρχεται από άλλη περιοχή και να κατέληξε στη Μάλθη, και (β) στη λανθασμένη χρονολόγηση της κεραμικής σε προ-μεσοελλαδικούς χρόνους.

Εξάλλου ο ορεινός και δυσπρόσιτος λόφος δεν ταιριάζει με τους χαρακτηριστικούς ΠΕ οικισμούς που αναπτύσσονταν κυρίως σε παράλιες περιοχές. Η κατοίκηση σε τόπο απομακρυσμένο από τη θάλασσα, η αποκλειστική γεωργική εκμετάλλευση και η έλλειψη εμπορικών και εξωτερικών επαφών δείχνουν ένα νέο φύλο, πιθανότατα Ελληνικό, διαφορετικό από το προγενέστερο ΠΕ που κατοικούσε στα παράλια της Μεσσηνίας και της υπόλοιπης Ελλάδας.

Η λεγόμενη «Αδριατική» κεραμική

Ο Valmin διατύπωσε τη θεωρία ότι τα εγχάρακτα αγγεία της Μάλθης ανήκουν σ' έναν τύπο κεραμικής που ονόμασε Αδριατική, από τα φύλα που - κατά τη θεωρία του - κατοίκησαν στις ακτές της Αδριατικής Θάλασσας μέχρι τη Δυτική Πελοπόννησο από τη Νεολιθική έως και τη Μυκηναϊκή εποχή. Η ανεύρεση όμως αυτής της χειροποίητης εγχάρακτης κεραμικής σε ΜΕ και ΥΕ στρώματα στα Νιχώρια της Μεσσηνίας, στην Περιστεριά και στον Εγκλιανό δείχνει την ταυτόχρονη χρήση της με τη μινυακή κεραμική και αντικρούει τη θεωρία του Valmin.

Η Βρύση του χωριού














Νεώτεροι Χρόνοι


     Στη νεώτερη ιστορία το χωριό συνδέεται άμεσα με την Ελληνική Επανάσταση και τους αγώνες των κατοίκων του για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Η νεώτερη ελληνική ιστορία επεφύλαξε στο χωριό το σπουδαιότερο ίσως δώρο , καθόσον στην αρχαία Μάλθη στο όρος Ραμοβούνι γεννήθηκε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο θρυλικός γέρος του Μωρηά. Ο ίδιος αφηγείται το γεγονός στα απομνημονεύματά του με τα παρακάτω λόγια“Εγεννήθηκα εις τα 1770, Απριλίου 3, τη Δευτέρα της Λαμπρής. Η αποστασία της Πελοποννήσου έγινε εις τα 1769. Εγεννήθηκα εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνία, ονομαζόμενον Ραμοβούνιο”. 
Στο τόπο της γέννησης του Κολοκοτρώνη ο σύλλογος Πελοποννησίων Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία του προέδρου του Αναστάσιου Καλαμπόκη, ανήγειρε το 2007 τον παρακάτω εικονιζόμενο ανδριάντα στον οποίο απεικονίζεται  έφιππος ο θρυλικός αρχηγός.

Συμμετοχή στους αγώνες του Έθνους
    
    Σημαντική είναι η προσφορά του χωριού σε όλους τους αγώνες του Έθνους από την επανάσταση του 1821 και τους πολέμους του 1912-1913, μέχρι την εκστρατεία στη Μικρά Ασία και τον πόλεμο του 1940-41.Σε όλους αυτούς τους αγώνες οι νέοι του χωριού  πολέμησαν με αυτοθυσία και πολλοί έπεσαν ηρωικά στα πεδία των μαχών.Λεπτομέρειες και ονόματα για την προσφορά του χωριού και τους πεσόντες υπέρ Πατρίδος καθώς επίσης και πλήθος άλλων στοιχείων και λεπτομερειών αναφορικά με  την ιστορία του χωριού δίνει στο βιβλίο του ο καταγόμενος από το χωριό δάσκαλος Στάθης Κακούτης.


Μεταπολεμικά Χρόνια

   Μετά  τη γερμανική κατοχή και κυρίως μετά τον εμφύλιο πόλεμο ,από τον οποίο το χωριό βγαίνει με πολλές πληγές και βαθύτατο διχασμό, οι κάτοικοι προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές και να ξαναβρούν το δρόμο τους. Στα δύσκολα πέτρινα χρόνια με μεγάλη προσπάθεια ,επενδύοντας κυρίως στην καλλιέργεια της εληάς ,προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους και να εξοικονομήσουν τον επιούσιο. Η αστυφιλία και κυρίως ο 
ξενιτεμός δίνουν τη χαριστική βολή στη ζωή του χωριού. Οι νέοι εγκαταλείπουν ο ένας μετά τον άλλο το χωριό προς 
αναζήτηση καλλίτερης ζωής είτε στα μεγάλα αστικά κέντρα,κυρίως στην Αθήνα,είτε  στο εξωτερικό κυρίως στην Αμερική.Πίσω παραμένουν οι γονείς που ασχολούνται με τα χωράφια μέχρις ότου αντέξουν. Έτσι σήμερα συναντάει κανείς μόνο υπερήλικες και κάποιους ευτυχώς αλλοδαπούς ,κυρίως Αλβανούς, οι οποίοι σε αναζήτηση και αυτοί μιας καλλίτερης ζωής εγκαταστάθηκαν στο χωριό εργαζόμενοι στα χωράφια που χρόνο με το χρόνο ρίμαζαν. Έτσι το χωριό ξαναζωντανεύει και μικρά παιδικά χαμόγελα ξαναακούγονται στους δρόμους του. Οι νέοι της δεκαετίας του 50 και του 60 που τότε το εγκατέλειψαν, επιστρέφουν τώρα ως συνταξιούχοι πλέον και ανακαινίζουν τα πατρικά τους για να τα χρησιμοποιήσουν κυρίως  ως εξοχική κατοικία για τους ίδιους ή τα παιδιά τους. Και η ζωή συνεχίζεται...

                                   ο κεντρικός δρόμος του χωριού